تاریخ نجوم و کیهان شناسی

از زمان کودکی، نوع بشر به دنبال یافتن پاسخ برای برخی سؤالات اساسی و عمیق بوده است. آیا جهان آغازی داشته است؟ اگر آری، چقدر عمر دارد و از کجا آمده، و چه شکلی دارد؟ از چه چیزی ساخته شده؟ افسانه‌های فریبنده و بصیرتی درخشنده در جهت تلاش برای حل چنین معماهایی در تمام تاریخ فکری بشر دیده می‌شود. هر فرهنگی افسانه‌های خاص خود را دارد داستان‌های ویژه آغاز جهان، تفکرات فلسفی خود و هر چند دانش جدید نمی‌تواند خود را در این توصیفات خیالی جای دهد. اهمیتی ندارد که آنها چگونه هستند. امروزه نظریه‌های ما درباره جهان بر اساس استنتاج منطقی بنا شده و باید آزمونهای تجربی و رصدی سختی را پشت سر بگذارد.

نجوم  و کیهان شناسی علمی است که منشاء و تحولات جهان را مورد مطالعه قرار می‌دهد و قبل از آنکه بتواند به سطحی مشابه دیگر شاخه‌های فیزیک دست یابد، باید بر مشکلات ناشناخته ای غلبه کند. کیهان شناسی در ابتدا مدل فیزیکی مهمی نداشت و ابزارهای ریاضی که برای حل پیچیدگی‌های آن می‌توانست مورد استفاده قرار گیرد، مشخص بود. پس از آن یک سری یافته‌های تجربی بسیار ناقص که آزمودن تفکرات نظری را ناممکن‌تر می‌ساخت، را از سر گذراند. در چنین شرایطی پاسخ دقیق به بسیاری از سؤالات درباره ی ماهیت جهان چیزی بیش از یک توهم به نظر نمی‌رسید.

هر چند امروزه چیزهای زیادی تغییر کرده‌اند. ما در دوره طلایی کیهان شناسی زندگی می‌کنیم: لحظهای هیجان انگیز، وقتی که برای اولین بار قادر به درک علمی جهانمان شدیم. جیمز پیبلز، یکی از بزرگترین کیهان شناسان در قید حیات، موقعیت یک کیهان شناس را با افسانه تانتالوس مقایسه کرده است. بر اساس افسانه‌ها، تانتالوس توسط زئوس و به دلیل فهمیدن  راز مائده بهشتی غذایی که خدایان را جاودان می‌کند، تنبیه شد. وی محکوم به تحمل گرسنگی و تشنگی شد، در آب غوطه ور می‌شد اما نمی‌توانست آن را بنوشد زیرا وقتی برای نوشیدن تلاش می‌کرد، آب به عقب می‌رفت؛ میوه‌های آبدار بالای سر او آویزان بودند اما وقتی دستش را برای چیدن آنها دراز می‌کرد، شاخه‌ها ان دسترس او دور می‌شدند.

به همین ترتیب، کیهان شناسان می‌توانند تا هر وقت که بخواهند به اجرام سماوی نگاه کنند اما نمی‌توانند آنها را لمس کنند. این حقیقتی است که کیهان شناسی را نسبت به جنبه‌های دیگر فیزیک، در موقعیتی سخت قرار داده است. اگر بخواهیم خواص ماده را مطالعه کنیم، می‌توانیم کمیت‌های خاصی از آن را در آزمایشگاه و تحت شرایط کنترل شده‌ای، بررسی کنیم. همچنین می‌توانیم آزمایش‌ها را هر چند بار که بخواهیم تکرار کنیم. اما کیهان شناسان نمی‌توانند چنین چیزهایی را پشت سر هم ردیف کنند. آن‌ها فقط یک جهان برای مطالعه دارند و نمی‌توانند برای چگونگی تنظیم شرایط آن تصمیم بگیرند علاوه بر آن به چنگ آوردن موضوع تحقیق، ماهیتاً، بسیار مشکل است. کاوش در دوربردترین نواحی کیهان و رصد نور بسیار ضعیف رسیده به ما از غیر قابل تصورترین فاصله‌ها نیازمند ابزارهای پیچیده‌ای است که تا همین زمان‌های اخیر در دسترس ما نبودند. فراتر از آن، برای هر علم دیگری تاریخ کیهان شناسی، تاریخچه ابزارهایی است که برای رصد جهان از آنها استفاده کرده‌ایم. اندیشه ما درباره ی جهان با وسعت آنچه می‌توانیم رصد کنیم شکل گرفته که با تلسکوپ گالیله آغاز شده است. جهان بزرگتر و شگفت‌تر از آن چیزی است که ما قادر به مشاهده آن از این دریچه بودیم.

بهترین کتابها درباره کیهان و نجوم

• آوای مهبانگ تابش زمینه کیهانی و کیهانشناسی جدید

این کتاب موسیقی کیهانی و تابشهای زمینه های کیهانی در ابتدای مهبانگ را بررسی می کند

• نجوم کنونی و معرفت کردار

این کتاب تالیف آندره ژیره عضو وابسته آکادمی دریایی و نایب رییس انجمن نجوم برو با ترجمه زیبای مهندس ذبیح الله دبیر در سال 1351 از سوی انتشارات محمد به چاپ و طبع رسیده است.

• ستارگان و دنیای درون ما

ددر این کتاب تعریف آخرین پدیده علم روان شناسی که گره گشای مشکلات روانی و چگونگی ارتباط آن با علم ستاره شناسی و همچنین  روحیات و خصوصیات اخلاقی متولدین هر ماه بررسی می شود.

• ستارگان زمین و زندگی

در این کتاب قبل از شروع هر پرده ای از این نمایشنامه نظریات یکی از دانشمندان معاصر درباره کیهان را به عنوان مقدمه می آوریم

• از کوارک تا کیهان

این کتاب سرگذشتی است جذاب و خواندنی از هیجان انگیزترین کشفیات علوم در قرن بیستم و سفری است به دنیای درون به ژرفای اتم و به دنیای بیرون به فراسوی کهکشانهاکه از آغاز و اجام جهان و قوانین طبیعت سخن می گوید.

• واژه نامه ی نجوم و احکام نجوم

در این کتاب اصطلاحات نجومی را هم به صورت فارسی انگلیسی و هم به صورت انگلیسی به فارسی آورده شده است