عرفان و اسطوره شناسی

بیشتر ما در زندگی و برای شناخت دنیا، معنای زندگی، چیستی انسان و حتی خداشناسی نیز در جستجوی دلایل علمی و شخصیت‌هایی واقعی هستیم. اما عرفان و اسطوره‌شناسی دو حوزه‌ای هستند که ماورای علم تجربی یا عملی، به شناخت ما از دنیا و موضوع‌ها نامفهوم آن کمک می‌کنند.

در ادامه با تبیین «عرفان چیست» و «اسطوره و اسطوره شناسی چیست» به شما در درک بهتر این واژه‌ها کمک می‌کنیم و کتاب‌هایی را در این این رابطه نیز معرفی خواهیم کرد. پس با ما همراه باشید.

عرفان چیست؟

درک معنای لغوی عرفان یعنی «شناخت» بسیار آسان‌تر از معنی اصطلاحی و آن چیزی است که ما در نظر داریم. صاحب‌نظران این حوزه تعاریف متعددی برای عرفان ارائه داده‌اند و برخی از آن‌ها معتقد هستند که نمی‌توانیم این واژه را در قالب جملات و گفته‌های قابل انتقال تعریف کنیم.

این گروه از افراد عقیده دارند که عرفان را باید با قلب خود شناخت و آن را زندگی کرد. پس تعریف آن در قالب واژه‌ها و جملات ممکن است در انتقال مفهوم درست آن عاجز باشد.

اما به‌طور کلی تعاریفی که افراد مختلف از این مفهوم بیان کرده‌اند، همگی به این معنی واحد می‌رسند: عرفان راهی برای شناخت وجود خود، دنیا و خدا است که تنها بر شهود و باطن نفس تکیه دارد و روش‌های تجربی یا عقلی در آن جایگاهی ندارند.

به‌عبارت ساده‌تر عرفان به تبیین مباحثی سوالی و ابهام‌برانگیز می‌پردازد که توضیح دلایل آن‌ها به‌وسیله علم عقلی و تجربی امکان‌پذیر نیست و تنها سلاح آن رجوع به باطن خود است.

بر این اساس عارف کسی است که در جستجوی معانی فوق، راه سفر به ضمیر خود را در پیش گیرد و گاهی نیز از آموزه‌های پیشینیان در مسیر خود استفاده کند.

عرفان معمولا با ادیان پیوند عمیقی دارد و مسیر درک بهتر دین است. به‌همین سبب با توجه به تنوع ادیان در این کره خاکی، انواع عرفان نیز وجود دارد که هدف همه آن‌ها رسیدن به بالاترین مرحله یعنی شناخت خدا است.

کتابهای عرفانی

قدم گذاشتن در راه سخت عرفان و خداشناسی نیازمند پشتوانه‌ و راهنماهایی است که با روشن کردن چراغ‌هایی در مراحل مختلف مسیر، گذشتن از این راه را آسان‌تر کنند. این راهنما گاه می‌تواند مریدی باشد که در کنار افراد حضور دارد و در پاره‌ای اوقات نیز کتابهای عرفانی را در برمی‌گیرد.

مطالعه بهترین کتابهای عرفانی به خواننده احساس و دیدگاهی خیلی خوبی نسبت به دنیای اطراف  می دهد.این قبیل کتابها باعث می شود که دید شما نسب به دنیا عوض شود و طوری دنیا را ببینید که در گذشته آن را نمی دیدید.کتابهای عرفانی درون انسان را می سازد .همچون کتابهای خودشناسی که باعث می شود که انسان روح خود را پرورش دهد.

با توجه به انواع مختلف عرفان، کتاب‌های زیر در دسته‌بندی‌های مختلف، شروع خوبی برای نزدیک شدن به شناخت خدا و دنیا هستند:

کتاب‌های عرفان ایرانی

با ورود اسلام به ایران و ایمان آوردن بیشتر مردم این سرزمین به دین محمد، عرفان ایرانی رنگ‌وبویی اسلامی به خود گرفته است. عارفان دوران پس از اسلام معمولا در روش خود از واژه‌ها و اصطلاحات اسلامی نیز استفاده کرده‌اند و خواندن آثار زیر در نهایت خواننده را تاحدودی با معارف اسلامی پیوند می‌دهد:

• فیه ما فیه یا اسرار الجلالیه، عرفان و خداشناسی را از منظر مونا جلال‌ا‌لدین بلخی بیان می‌کند. جالب است بدانید که خود این عارف بزرگ اسلام نویسنده فیه ما فیه نیست، بلکه شاگردان و مریدان او با جمع‌آوری سخنان مولانا در جلساتش، این کتاب را تالیف کرده‌اند.
• الهی‌نامه عطار نیشابوری نیز یکی دیگر از برجسته‌ترین کتاب‌های عرفانی اسلامی و ایرانی است که خواندن آن در رسیدن به سرمنزل مقصود تاثیر بسیار زیادی دارد.

کتابهای عرفان سرخپوستی

سرخپوستان یا مردم بومی قاره آمریکا با طبیعت و انرژی‌های غالب آن ارتباط بسیار زیادی دارند و اصول زندگی خود را براساس همین روابط بنا نهاده‌اند. عرفان سرخپوستی بر پایه شناخت طبیعت و نیروهای ماورای آن استوار است.

بیشتر آثار مکتوب این حوزه از شناخت درس‌هایی است که فردی به نام کارلوس کاستاندا از یک پیر سرخپوست به اسم دون خوان فرا می‌گیرد و آن‌ها را در قالب مجموعه کتاب‌هایی منتشر می‌کند.

از جمله کتابهای عرفان سرخپوستی که بیشتر آن‌ها از همین جلسات استاد و شاگردی الگو گرفته‌اند، می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• عرفان سرخپوستی نوشته سید محسن عظیمی
• شبه عرفان‌های سرخپوستی از حسین بابازاده مقدم
• دیدار با ناول براساس گفته‌های دون خوان اثرآرماندو تورس
• چپق مقدس سرخپوست‌ها از جوزف اپس براون و غیره

کتاب‌های عرفان بودایی

بودیسم یکی از هزاران مکتب دینی در دنیا است که آموزه‌های خود را براساس گفته‌ها و کردار فردی به نام بودا تشکیل داده‌ است. این آیین امروزه در نقاط مختلفی از دنیا به‌ویژه هند و جنوب شرقی آسیا پیروان بسیار زیادی دارد.

کتاب‌های بسیار زیادی وجود دارند که به روشن‌تر شدن عرفان بودایی کمک می‌کند از جمله:

• بودیسم و صوفیسم که به‌قلم دکتر سیر عبدالحمید ضیایی به بررسی شباهت‌هایی این دو مسیر می‌پردازد.
• عرفان مسیحی و بودایی نوشته دایستزتیتارو سوزوکی به بررسی و انطباق عرفان بودایی و مسیحی پرداخته است.
• گفتار بودا نوشته رضا رامز به روشن شدن مفاهیم بودیسم از زبان عارف بزرگ بودا کمک می‌کند.

کتابهای عرفان نظری

عرفان از منظر کلی به دو بخش عملی و نظری تقسیم می‌شود که قسمت عملی آن به تجربه عارف و طی کردن مسیر آن برمی‌گردد و عرفان نظری بخش معرفتی آن است. عارفان در عرفان نظری مشاهدات و تجربیات خود را با کمک عقل و علم تفسیر می‌کنند.

در دنیای شناخت عرفانی کتاب‌های مختلفی وجود دارند که به این بخش پرداخته‌اند و از میان آن‌ها می‌توانیم به چند نمونه زیر اشاره کنیم:

• فصوص الحکم از ابن عربی
• حق‌الیقین فی معرفه رب‌العالمین از شیخ محمود شبستری
• رساله النصوص از محمد ابن اسحاق قونوی و غیره

اسطوره و اسطوره شناسی چیست؟

در هر فرهنگی شخصیت‌ها و افراد تاثیرگذاری وجود دارند که به‌واسطه قدرت ماوراء الطبیعی خود یا انجام کارهایی قهرمانانه، عامل بخش بزرگی از موفقیت‌ها و وقایع مهم بوده‌اند.

بررسی گفتار، کردار و ویژگی‌های این شخصیت‌ها با علم عقلانی غیرممکن است، به‌همین دلیل به دانشی نیاز داریم که این افراد و رابطه آن‌ها را با دنیای آن دوران و حتی زمان معاصر بررسی کند. همچنین گاهی به مجموعه‌ای از شخصیت‌های اساطیری با قدرت‌هایی خارق‌العاده را در یک فرهنگ خاص اسطوره‌شناسی می‌گویند.

کتابهای مربوط به اسطوره

بخش بزرگی از ادبیات هر فرهنگ و قومی را داستان‌های حماسی و نسخه‌های مکتوب آن‌ها تشکیل می‌دهند. گاهی حتی کتاب‌های اساطیری علاوه‌بر شخصیت‌های خیالی، دوره‌هایی اساطیری را نیز بر تاریخ سرزمین‌ها متصور می‌شوند که ارتباط دادن آن‌ها با تاریخ واقعی کار سختی است.

خواندن کتاب‌های اسطوره و اسطوره‌شناسی به درک بهتر این مفاهیم و ارتباط آن‌ها با دنیای امروز کمک بسیار زیادی می‌کند. ما این نوشته‌ها را در دو دسته زیر تقسیم‌بندی کرده‌ایم:

کتاب‌های اسطوره شناسی ایرانی

آشنایی با اسطوره‌هایی از فرهنگ و سرزمین خود ما بیش از شناخت این بخش از ادبیات در تاریخ جهان اهمیت دارد. در ادبیات فارسی داستان‌ها، شعرها و نقاشی‌هایی را که روایتگر دلیری و قهرمانی یک یا چند شخصیت اسطوره‌ای هستند، به آثار حماسی می‌شناسیم که بزرگترین و مهم‌ترین نمونه آن شاهنامه فردوسی است.

علاوه‌بر این گنجینه ارزشمند از داستان‌های حماسی ایرانی که فردوسی نوشتن آن را در ایران اسلامی آغاز کرد، آثار زیر جزو ارزشمندترین کتاب‌های اسطوره شناسی ایرانی هستند:

• اوستا در آیین زرتشتی
• بندهش تفسیری بر اوستا
• خمسه نظامی
• حماسه‌های ایرانی از اوستا تا شاهنامه از مهرداد بهار
• درآمدی بر حماسه از آغاز تا قرن بیستم نوشته فروغ اولاد

کتابهای حماسه جهان

برترین آثار حماسی جهان در وصف شجاعت‌های شخصیت‌های اسطوره‌ای عبارتند از:

• ایلیاد و اودیسه هومر
• گیل گمش با ترجمه احمد شاملو
• انه اید ویرژیل

سخن نهایی

عرفان و اسطوره دو موضوعی هستند که نقطه اشتراک آن‌ها ماوراء‌الطبیعه بودنشان و درک آن‌ها با چشم دل است. ما در این مطلب به معرفی کلی از این دو مفهوم و کتاب‌های مشهوری درباره آن‌ها پرداختیم که به ارتباط بیشتر علاقه‌مندان به این موضوعات کمک می‌کند. شما می‌توانید کتاب‌های عرفان و اسطوره شناسی را به راحتی از سایت کتابکار سفارش دهید.